Door de dreigende oorlog werd op 29 augustus 1939 door de Nederlandse regering een algehele mobilisatie afgekondigd. Indien Duitsland ons land zou aanvallen, zouden troepen aan de grens voor vertraging zorgen. De hoofdverdediging zou gevoerd worden bij de Grebbelinie en de Gelderse Vallei zou dan worden geëvacueerd, inclusief de gemeente Wageningen, behalve het gedeelte ten oosten van de Diedenweg.
Als evacuatie-adres voor Wageningen werden de gemeenten Zwijndrecht, Ridderkerk en IJsselmonde aangewezen. Het afvoeren van de bevolking zou met schepen over de Rijn gebeuren. Wageningen had deze evacuatieplannen goed uitgewerkt.
‘s Morgens 10 mei 1940 kwam een telegram bij de burgemeester van Wageningen: “Aanvang maken met afvoer Burgerbevolking uwer Gemeente onmiddellijk inschepen”. In elk schip werden ruim 400 personen uit eenzelfde wijk ondergebracht. Als laatsten werden doktoren, verplegend personeel, priesters en predikanten over de schepen verdeeld. Sommige schepen waren niet schoongemaakt. De vorige scheepsladingen van cement en kolen verdeelden de Wageningers op deze manier in ‘witten en zwarten’ toen ze er weer uitkwamen. Om 4 uur vertrokken de eerste schepen, getrokken door sleepboten. Toen de laatste schepen rond 6 uur langs Rhenen voeren, werden al bommen gegooid in het gebied bij Wageningen.
Een ooggetuigenverslag van mevrouw J.J. van Dodewaard-Rijksen:
“Een dan komt de officiële oproep: evacueren! Om 12.00 uur verzamelen bij het blokhoofd. Het is zover! Vader zet het kippenhok open en laat de konijnen vrij in het gras. Ze moeten zichzelf nu maar redden. Och, en de poes! Ook maar naar buiten. We kunnen je niet meenemen beestje. Het ga je goed! Dan kleden we ons aan en binden de bagage op onze rug. Nog een klein koffertje en handtassen. Mijn zus en ik stoppen nog gauw wat dierbare foto’s in onze tas, en dan gaan we. We kijken nog een keer om.
Steeds meer mensen sluiten zich aan en scharen zich om het opgeheven bord met ons groepsnummer. Tot de groep van ongeveer 50 personen voltallig achter het blokhoofd aan naar de stad trekt.
In de Hoogstraat zijn de bewoners nog thuis. Ze staren ons meewarig aan, wetende dat zij straks ook aan de beurt komen. Er ligt veel glas op de trottoirs. Militairen laten met springladingen bomen over de weg vallen, als versperring voor de vijand. De winkelruiten sneuvelen bij de ontploffingen. Winkeliers halen hun etalages leeg, en delen allerlei etenswaren uit aan de langs trekkende mensen.”
Meer foto’s en video bij dit verhaal: WO2meteigenogen.nl/evacuatie-wageningen
Door: W02 met eigen ogen