van Anarchie tot Annexatie

Alternatief Vegetarisch Eethuis Zeezicht was gevestigd aan de Bevrijdingsstraat in Wageningen, maar kon ook bereikt worden via de Gerdestraat. In Zeezicht kon – op afspraak – vegetarisch of veganistisch gegeten worden uit eigen keuken. Ook werd Zeezicht gebruikt als actiecentrum bij de organisatie van protest.

Samen met ‘De Overkant’ en voormalig ‘Kafe ’t Strand’ was het één van drie belangrijke plaatsen voor links Wageningen in de jaren 70, 80 en 90 in de Bevrijdingsstraat. De namen waren ludiek direct op elkaar geënt. Eerst ging men een hapje eten in Zeezicht, dan ’t het Strand voor een biertje, en toen dit kafe haar deuren sloot naar de Overkant (van de zee) om verder te borrelen.

Na 2000 werd Zeezicht gesloten.

Kraakpand Delpad was gelegen op de hoek van de Ritzema-Bosweg en Otto van Gelreweg. Er zijn veel fotos van, die onder andere gemaakt zijn door krakersfotograaf Hans van Rijst. Wij kregen ze van Rene Oudshoorn.

Krakers op het dak van Delpad. Vermoedelijk vlak voor de sloop in 1988. 

Het Delpad was het voormalige gebouw van de Nederlandse omroepvereniging NCRV tot deze (vermoedelijk) naar Hilversum vertrok. Het werd waarschijnlijk gekraakt begin jaren 80 en in eerste instantie (deels?) gebruikt door het Regenboog Kollektief dat er welvaartsresten verkocht. Het pand stond bij sommigen bekend om zijn barretje en feesten. Op een vraag hoe het er uit zag van binnen antwoorde een bezoeker “Dat weet ik niet, want ik was dronken als ik er binnen ging en nog als ik er weer uit kwam.” Het pand werd gesloopt in 1988. De krakers hielpen daar zelf een handje aan mee (zie fotos)

Een uitgebreid artikel over dit pand is nog niet geschreven. Meer verhalen zijn welkom!

PuDoC was een voormalige locatie van het Publicatie en DocumentatieCentrum van de Landbouwhogeschool aan de Marijkeweg, naast het (inmiddels ook verdwenen) Staringcentrum. Nadat in de jaren 70 nog studenten gewoond hadden in de barakken, kwam het complex leeg te staan en werd in 1982 gekraakt.

Het leven in kraakpand PuDoC speelde zich af in drie barakken, waarbij de bewoners van elke barak zich als een kleine gemeenschap zagen binnen het complex. Kraker Leonard kwam er wonen in 1983: “De eerste barak bij de oprit was een tijd gekraakt door mensen van, ik zal maar zeggen, minder allure. Dat had veel overlast gegeven, ook bij de andere bewoners van PuDoC. In 1983 was die barak daarom door de politie ontruimt. Daardoor ontstond ruimte waar ik met een groep vrienden in kon. Wij zagen onszelf al direct als een nieuwe generatie. Barak 2 en 3, dat was voor ons de oude garde. Daar zaten de mensen met een sterkere ideologische grondslag. Die lazen de boeken van Habermas en meer van dat soort werk. Wij als nieuwelingen kwamen vooral voor de vrijheid, we waren meer anarchistisch. We wilden liever ons eigen ding doen, dan de wereld verbeteren.” 

Anarchisme op PuDoC

Van het anarchisme op PuDoc zijn veel anekdotes overgeleverd. Een daarvan is het verhaal van StiBoKa – ook al zo’n mooie afkorting – [binnenkort meer daarover]. Een ander verhaal is dat van de gasmeter. Toen de krakers in 1982 voor het eerst de deuren openden van de leegstaande barakken, sloeg een tropische warmte hen in het gezicht. De Landbouwhogeschool bleek de verwarming vol aan te hebben laten staan, mogelijk om de achteruitgang van het pand te voorkomen. Er kwam daarom ook nog altijd ééns per jaar een meteropnemer op bezoek van de gasmaatschappij. Deze rekende er vanaf 1982 op dat de krakers de gasrekening zelf zouden betalen.

De krakers hadden daar natuurlijk geen trek in. Toen zij er lucht van kregen dat de meteropnemer weer zou komen, kwam iemand kwam met een ingenieuze oplossing: de gasmeter werd ontkoppeld van de leidingen en van her en der werden vier oude stofzuigers verzameld. De slangen werden met een oude binnenband aan elkaar gekoppeld en aangesloten op de gasmeter. Als de stofzuigers aan stonden, begon de meter terug te lopen! Het ging niet snel, maar het werkte, al was het uiteindelijk wel kantje boord de operatie tot een goed einde te brengen. Volgens kraker X draaide de installatie een paar nachten lang continu en werd de meter slechts en paar uur voor de meteropnemer op de stoep stond weer met bouten op zijn plek geschroefd. Deze concludeerde – zoals de krakers hem ook al eerlijk hadden verteld – dat de verwarming nooit werd gebruikt en verliet het pand. Bijzonder is dat er zelfs een foto bewaard is gebleven van deze de hoogst illegale anarchistische constructie (zie afbeelding).

Hoe het af liep met  PuDoC

In 1985 werd één van de drie barakken ontruimt en gesloopt om plaats te maken voor de brandweerkazerne. In 1988 zouden de andere bewoners ook vertrekken – een deel was al een nieuwe kraak begonnen in Spuugzat.  Voor dit artikel is een aantal krakers gevraagd naar de datum waarop PuDoC werd ontruimt; er werden grappig genoeg verschillende data genoemd, maar uiteindelijk gaf het politiearchief het trefzekere antwoord: 6 mei 1988. Het politiearchief – dat alleen toegankelijk is onder strikte voorwaarden en met getekende toestemming van de archivaris – vertelt ook hoe het een en ander in de laatste dagen is verlopen, volgens de politie dan.. Twee dagen vóór de ontruiming zegt het dagrapport: 

‘[Op 4 mei omstreeks 4.15 uur meldt een] conciërge van het Staringgebouw, dat de bewoners van de Pudocbarakken de zaak in brand staken. Al het beschikbare personeel van de politie werd ingezet en tevens werd de brandweer gewaarschuwd. Bij het onderzoek bleek dat er ongeveer 50 personen ter plaatse aanwezig waren – waarvan de meesten dronken – en dat zij een kampvuur hielden. Ook was een klein vuurtje tegen de zijmuur van de brandweerkazerne gemaakt, dat echter snel werd uitgemaakt. Volgens de rapporteur van de politie ter plaatse waren de bewoners van de Pudocbarakken niet van zins het kampvuur zelf te doven.’

Persoonsnamen mogen niet vermeld worden, dus de teksten zijn ietsje herschreven. Blijkbaar hielden de bewoners nog een afscheidsfeestje voordat twee dagen later, toen het feestgedruis van de 5 mei viering weer achter de rug was, daadwerkelijk de ontruiming van de barakken plaats vond. Ook voor dit verslag had de rapporteur maar een paar regels nodig:  

‘[Een adjudant van de gemeentepolitie] vervoegde zich om  10.10 uur met de deurwaarder uit Ede bij de Pudoc-barakken aan de Marijkeweg. Er bleken zich op dat moment nog 6 krakers in een van de barakken te bevinden. Op aanzeggen verlieten zij de barak onmiddellijk en werd ook direct met de sloop begonnen.”

Dat de ontruiming niet veel voeten in de aarde had bleek wel uit de bezetting die het dagrapport daarna vermeldt: naast de adjudant waren er alleen nog drie (hoofd) agenten aanwezig om even de weg af te zetten. Twee hondengeleiders van politie Ede waren in Bureau Rustenburg achter de hand gehouden, maar gingen om kwart voor twaalf na een kop koffie alweer naar huis. Nee, de politie leek zich op dat moment meer druk te maken over een schippersprotest in de Wageningse haven rond een duwbak met 1100 ton cocos. Daar was een dag eerder namelijk wel een peloton ME voor aangetrokken. Niet voor PuDoC… Het dagrapport van 6 op 7 mei vermeldt nog wel dat om 4.00 die nacht iemand in Café Troost hartklachten kreeg. Of dat een van de krakers was die daar zijn verdriet aan het verdrinken was? We zullen het nooit weten.

Krottenkamp

Na de ontruiming werden de barakken dezelfde ochtend nog gesloopt. De graafmachine stond al klaar. In 1989 werd het terrein echter opnieuw gekraakt. Sommigen refereren aan deze periode als de tijd van het ‘Krottenkamp’. Anderen spreken van ‘Stadsnomaden’. In 1991 zouden de laatste krakers het terrein verlaten.

Zoals kraker Theo in de video van het Stadsjournaal hieronder al voorspelde, kwam er weinig terecht van de plannen voor het bedrijvencomplex Lawickhuis van de gemeente. Het zou meer dan 25 jaar braak liggen tot er in 2018, na intensieve sanering, sporthal ‘Het Binnenveld’ werd geopend.