Wederopbouw en groei

Jan Gerrit Jordens (geboren 1883) is bekend als Groningse schilder, lid van De Ploeg, een groep vernieuwende kunstenaars. Hij is echter in Wageningen geboren. Zijn ouders hadden hier een kruidenierszaak. Na de middelbare school vertrok hij naar Den Haag om te werken bij lithografisch bedrijf Lankhout. Meer nog dan lithograaf wilde hij echter tekenleraar worden. ‘s Avonds haalde hij daarom zijn MO akte de Haagse Academie voor Beeldende Kunsten. Hij werd tekenleraar in Warffum en daarna, van 1916 tot hij met pensioen ging, tekenleraar bij de HBS in Groningen.

Hij heeft veel betekend voor het tekenonderwijs. Als docent ontwikkelde hij nieuwe lesmethodieken en hij voerde het linoleum snijden en de vrije expressie in. Door zijn baan als tekenleraar maakte hij niet veel schilderijen gedurende de jaren twintig, dertig en veertig. In deze periode ontwikkelde hij zich echter wel verder. Naast het schilderen en tekenen van landschappen, figuren, portretten en stillevens experimenteerde hij met abstracte schilderkunst, van expressionisme naar kubisme, zoals Picasso.

Zijn hoogtepunt beleefde Jordens in de jaren vijftig en zestig toen hij zelf de zeventig al gepasseerd was. Hij schilderde veel in kleurrijke, zachte tinten in waterverf en ecoline. In zijn stijl zijn Franse invloeden te zien. Jordens stierf in 1962. Zijn artistieke oeuvre en didactische kwaliteiten werden in 1956 bekroond met de Culturele Prijs van de provincie Groningen. Van Jordens worden nog regelmatig schilderijen verhandelt. Prijzen tussen 5.000 en 10.000 euro. Museum De Casteelse Poort kreeg vorig jaar een werk van Jan G. Jordens in bezit, geschonken door de Vrienden van het Wagenings Museum. Het is een kleurrijke, abstracte aquarel getiteld ‘Compositie’.

Door: Pauline Schakenbos

Bernhard Herman Anton van Londen werd op 25 juli 1907 in Arnhem geboren en stierf in 1987 in Wageningen. Hij volgde zijn opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem. In Wageningen gaf hij les aan de particuliere Academie voor Beeldende Kunst. Hij maakte studiereizen naar onder andere België, Frankrijk en Italië. Ben van Londen was goed bekend in Wageningen en zijn ‘landschapjes’ waren populair.

Van Londen woonde op een boot, genaamd ‘Tamalone’. Dat was tevens een expositieschip. Vanaf 1945 lag zijn boot in Wageningen bij Lexkesveer of soms richting Rhenen. De ‘Tamalone’ was tevens expositieschip. Hij nam ook deel aan exposities van Pictura Veluvensis, een kunstkring in Renkum. Hij maakte olieverfschilderijen, aquarellen, tekeningen en litho’s, vooral landschappen maar ook portretten. Typerend voor hem zijn afbeeldingen van de uiterwaarden. In het Gemeentehuis hangt een schilderij van Ben van Londen boven een van de bureaus. De gemeente Wageningen had het schilderij in 1949 geschonken aan burgemeester Klaasesz bij zijn afscheid. Na zijn overlijden heeft zijn weduwe het schilderij teruggegeven met een mooie brief erbij. Zij ging kleiner wonen en had er geen plaats meer voor en het leek haar dat het in Wageningen in goede handen zou zijn. Ook Museum Veluwezoom in Kasteel Doorwerth heeft een schilderij van hem. Er is toevallig op dit moment een olieverfschilderij van hem te koop op Marktplaats, voorstellende een rij knotwilgen in grasland.

Door: Pauline Schakenbos

Willem Berkhemer (1917-1998) is de ontwerper van de fontein op de markt. Van 1943 tot 1952 woonde hij, inmiddels getrouwd, in Wageningen in pand Nudenoord dat eigendom was van zijn tante. Het beeld in het Emmapark ter ere van Gerrit Achterberg is ook van hem. In het kader van de 1% regeling (1% van de bouwkosten moet aan kunst worden besteed) maakte hij diverse beelden voor de universiteit en voor instituten in andere plaatsen. De fontein op de markt was in 1963 een geschenk van de Wageningse middenstand aan de 700-jarige gemeente. De huidige fontein is niet het oorspronkelijke ontwerp. Dat doorstond de strenge winter niet. Een jaar later is er een ander ontwerp van ander materiaal gekomen.

Autodidact
Hij werd in Jakarta geboren. De middelbare school deed hij in Nederland. Hij volgde een opleiding tot tekenleraar en ging naar de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Het beeldhouwen leerde hij echter daarna pas zelf. Later woonde hij ook in Arnhem, Lochem en Bilthoven. Samen met zijn vrouw reisde hij een aantal keer naar Portugal om steen uit te zoeken in een steengroeve aldaar. Naast beeldhouwer was hij ook dichter en voordrachtskunstenaar. In de jaren negentig is een Duits-Nederlands boek in 4 delen over beeldhouwer en dichter Willem Berkhemer verschenen.

In Nieuw Kortenoord is een straat naar hem vernoemd.

Door: Pauline Schakenbos

Jan de Goede is oprichter van Historische vereniging Oud-Wageningen. Hij werd in 1926 geboren in het Friese Sloten. Zijn vader was een Amsterdammer, zijn moeder een Wageningse. Door de vroege dood van zijn moeder woonde hij grotendeels bij zijn opa, koster in Wageningen. Mede door de verhalen die deze vertelde, raakte Jan geïnteresseerd in de geschiedenis van de stad. Na zijn diensttijd woonde hij in Amsterdam en trouwde met Nel Olie. Ze kregen drie kinderen. Hij was reclametekenaar in Amsterdam en bij de drukkerij van zijn oom in Wageningen. Toen deze plotseling overleed nam hij de drukkerij over. Hij maakt er een offsetdrukkerij van, destijds een nieuwe techniek. Hij ontwikkelde zich tot een kundig drukker.

Jan de Goede was een actieve, ondernemende man. Hij zat bij diverse verenigingen, zoals de filatelistenvereniging en de Wageningse automobielclub. Hij legde makkelijk contact en wist mensen te enthousiasmeren. Bij zijn dagelijkse wandelingetje met de hond door de stad ging hij graag een gesprek aan. Vaak over veranderingen in de stad en het behoud van bijzondere plekken. Een van de zaken waar hij zich hard voor maakte was de Nudepoort (hoek Emmapark Nudestraat). Samen met anderen heeft hij voor elkaar gekregen dat de resten van het bastion behouden bleven. Ze zijn in 1967 gerestaureerd. In 1973 heeft Jan mensen enthousiast gemaakt om een historische vereniging op te richten. Al de eerste avond die men in de Junushoff hield over de plannen tot oprichting trok veel belangstellenden. Hij maakte zich ook hard voor de oprichting van een historisch museum. In de Casteelse poort is een zaal naar hem vernoemd. In Nieuw Kortenoord is een straat naar hem vernoemd.

Door: Pauline Schakenbos

Johan Karsch was een bevlogen kunstenaar die onverwacht op 33-jarige leeftijd overleed aan een hartaanval. Door zijn grote werklust liet hij desondanks zo’n 800 kunstwerken na.

Johan Karsch werd geboren in 1945 in Renkum. Hij was autodidact. Later heeft hij nog wel een cursus boetseren gedaan aan de kunstacademie. Hij had duidelijk kunstenaarsbloed. Toen hij nog weinig geld had, leerde hij zichzelf lassen om in zijn vrije tijd beelden te creëren van stukken oud ijzer. Daarnaast maakte hij beelden van polyester. Hij is echter vooral hij bekend van de bronzen beeldjes met levendige figuren, zoals spelende kinderen, sporters, boeren, muzikanten. Hij boetseerde die in bijenwas, maakte er een mal van waarin het brons werd gegoten. Dit deed hij grotendeels zelf bij een bronsgieterij in Rumpt. In 1971 kwam hij met zijn gezin naar Wageningen, omdat hij aan de Niemeijerstraat een pand van een voormalig aannemersbedrijf kon betrekken. Hij gaf ook les en gaf ruimte aan jonge kunstenaars om zich te ontwikkelen.

Karsch was ook een actievoerder met protesten tegen de Vietnam oorlog en tegen burgerlijkheid en kwam op voor de waardering en belangen van kunstenaars. Uit zijn In Memoriam door Adri de Waard spreekt hoe hij als persoon en kunstenaar was. “Johan’s leven was één brok turbulentie. Een niet te stuiten woeligheid die zich uitte in zijn privéleven, zowel als in zijn kunstenaars-zijn. Buiten zijn atelier een verwoed liefhebber van paardrijden, watersport en reizen, daarbinnen een bewogen schepper van bronzen beeldjes en beelden waar de dynamiek van afstraalde.” Na zijn dood is een boekje over Johan Karsch gemaakt waarvan een exemplaar is in te zien in het gemeentearchief.

In Nieuw Kortenoord is een straat naar hem vernoemd.

Door: Pauline Schakenbos