van Buurtschap tot Born

Pieter Pauw

door

Pieter Pauw en het ziekenhuis.

Pieter Pauw werd op 7 september 1859 in Purmerend geboren.
Vanaf 1894 was Pieter Pauw gemeenteraadslid en in 1902 wethouder in Zaandam.
Tijdens zijn ambtsperiode kreeg Zaandam een ziekenbarak en werd de eerste schoolarts aangesteld.
Pieter Pauw was een fel bestrijder van kinderarbeid, tevens werkte hij aan de verbetering van de arbeidsvoorwaarden voor gemeentewerklieden en stichtte een tehuis voor bootwerkers.

Zijn slechte gezondheid dwong hem te stoppen met zijn werkzaamheden en hij vestigde zich op 23 december 1907 in Wageningen in de villa Over Betuwe aan de Rijksstraatweg.
Pieter Pauw overleed op 14 december 1908 in Wageningen, 49 jaar oud.
Hij werd in Edam begraven.
Zijn weduwe Elisabeth Margaretha Jacoba Pont verhuisde na zijn overlijden naar Amsterdam.

In 1911 schonk mevr. E. M. J. Pauw- Pont haar villa Over Betuwe met erf en toebehoren aan de gemeente Wageningen om deze te gebruiken ten behoeve van de nieuw op te richten: ‘Pieter Pauw Stichting Ziekenzorg’. Op 7 mei 1912 werd het ziekenhuis ‘Ziekenzorg’ aan de Rijksstraatweg geopend. Deze naam was op verzoek van mevr. Pauw.
Vanaf 1950 waren er plannen om de oude villa te verbouwen tot een modern ziekenhuis. Op 14 januari 1958 volgde de officiële (her)opening.

In 1974 werd op de ‘berg’ een nieuw ziekenhuis in gebruik genomen, het Pieter Pauw ziekenhuis.
Na de fusie op 1 juli 1987 van de ziekenhuizen Ede, Bennekom en Wageningen, ontstond in januari 1990 de naam Stichting Ziekenhuisvoorzieningen Gelderse Vallei waarbij ook het Julianaziekenhuis van Veenendaal zich aansloot. De naam Pieter Pauw ziekenhuis verdween. In Ede werd het nieuwe regionale ziekenhuis De Gelderse Vallei gebouwd. Op 26 september 2000 werden de patiënten van de vier ziekenhuizen overgebracht naar het nieuwe ziekenhuis.
In 2008 werd begonnen met de sloop van het voormalige Pieter Pauw ziekenhuis in Wageningen.

Gelijk met de opening in 1974 van het Pieter Pauw ziekenhuis werd, in hetzelfde gebouw, het verpleeghuis voor geriatrisch-psychiatrische patiënten De Pauwenhof geopend. In 1987 werd De Pauwenhof een zelfstandige stichting.
In 2003 verhuisde De Pauwenhof naar de nieuwbouw aan de Costerweg en werd de naam veranderd in stichting PIETER PAUW.

Door: HMBitter

Het Monument voor de Gevallenen

door

De geschiedenis

Begin mei 1946 werd aan de Nieuwe weg door een zestal leden van De Gemeenschap Oud Illegale Werkers (GOIW) een eenvoudig houten kruis opgericht ter nagedachtenis aan alle tijdens de oorlog omgekomen Wageningse inwoners.
Deze plek was uit praktische overwegingen gekozen even buiten de binnenstad bij een kruispunt en dus goed zichtbaar. In de binnenstad was geen goede plaats beschikbaar, de opbouwwerkzaamheden waren in volle gang.

Uit een brief van de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, blijkt dat bij Koninklijk besluit van 15 oktober 1945, hetwelk vaststelt dat het oprichten, plaatsen of aanbrengen van oorlog- of vredesgedenktekens op de openbare of van de openbare weg af zichtbaar plaatsen slechts is geoorloofd na goedkeuring van het ontwerp door de Minister.

Burgemeester en wethouders berichten de minister dat het slechts een tijdelijk monumentje is. Maar wat is tijdelijk?

Op 15 september 1952 stelde Burgemeester en wethouders, de Raad der gemeente in kennis van het volgende voorstel:
Het Comité tot oprichting van het Bevrijdingsmonument had na de afrekening van dat monument nog een klein saldo aan geldmiddelen dat het Comité zou willen gebruiken om het monumentje enigszins te verfraaien en een meer duurzaam karakter te geven.
De kosten van de materialen werden door het Comité gedragen en het werk werd door gemeentepersoneel uitgevoerd.
De dienst gemeentewerken vervaardigde het ontwerp.
Op 17 september 1952 had de Raad zich verenigd met het voorstel.

Het ongeverfde houten kruis werd vervangen door een wit kruis, staande op een bordes voor een halfronde stenen muur met aan weerszijden bakstenen bloembakken.
Het monumentje was monument geworden.
Een wandelpad met bankjes maakten het geheel tot een plek van herdenken en gedenken.

Door het verleggen van de Nieuwe weg is het wandelpad verdwenen, voor het monument bevindt zich nu nog een klein grasveld. Wat ook verdween, de traptreden van het monument!

Bronnen:

Archief gemeente Wageningen
Meer informatie over oorlogsmonumenten en Gedenkstenen in Wageningen zie: Wageningen1940-1945

 

Klok Technische school

door

Begin oktober 2010 werd begonnen met de sloop van de voormalige Technische School aan de Churchillweg.
Het gebouw werd als Nijverheidsschool op 1 september 1933 geopend door burgemeester J.M.A. Wijnaendts van Resandt, waarbij met een druk op een seinsleutel de buitenklok in werking werd gesteld.

De architect Andries Baart was de ontwerper van het gebouw. De Nijverheidsschool was voor 1 september 1933 gevestigd aan de Stationsstraat.

De klok en de vier tegeltableaus tegen de noord- en zuidmuur zullen worden gesloopt.
Op het allerlaatste moment werd de klok, dankzij de financiële steun van Wageningen Monumentaal en Boei (Nationale Maatschappij tot Behoud en Ontwikkeling en Exploitatie van Industrieel Erfgoed) en de firma Roseboom, van de sloop gered.
Onderzocht wordt of de Klok een plaats kan krijgen in de nieuw te bouwen woonwijk De Ambacht.

Donderdag 16 december 2010 werd gestart met de bouw van 18 woningen. Het gehele bouwplan omvat 84 woningen. De straten kregen de namen Ambachtstraat, Nijverheidstraat en Vakwerkstraat.

Door: HMBitter

Straatnamen Nieuw Kortenoord

door

Medio 2011 zijn de straatnamen van nieuwbouw project Nieuw Kortenoord vastgesteld door de gemeente. Het thema is kunstenaars die een binding hebben met Wageningen. Bij de meeste straatnamen in deze nieuwe duurzame groene wijk zijn er Wageningers die de kunstenaar nog hebben gekend. Ze leefden namelijk medio vorige eeuw. Naast kunstenaars is Jan de Goede, oprichter van de Historische vereniging Oud Wageningen, geëerd met een straat. De centrale weg gaat Nijlantsingel heten.

Bij de meeste straatnamen in Nieuw Kortenoord zijn er Wageningers die de kunstenaar nog hebben gekend. Ze leefden namelijk medio vorige eeuw.

Nijlant is de oude benaming voor de kavels in het veengebied ten westen van Wageningen. (Waarschijnlijk uitgesproken als Nieland.) Veelal waren deze in eigendom van grootgrondbezitters die ze verpachtten aan boeren. Er stond maar een enkele boerderij, want het land was veel te drassig om er een huis te bouwen. Het gehele gebied heet De Nieuwlanden en werd later eigendom van Wageningen Universiteit. Het laboratorium voor plantenziekten en insectenkunde was daar gevestigd. In de nieuwe wijk komt een park dat het Mozaïekpark zal worden genoemd – naar het mozaïek in de bibliotheek van het verder gesloopte gebouw.

Straatnamen worden in Wageningen door een ad-hoc commissie vastgesteld. Gemeentearchivaris Bob Kernkamp heeft zitting in deze commissie. Hij vertelt: “Er waren al een paar kunstenaars die op de lijst stonden om een straat naar zich vernoemd te krijgen, zoals Bob van Londen en Louis Raemaekers. Van personen die in aanmerking komen wordt vervolgens nagegaan of ze geen strafblad hebben of andere verkeerde dingen hebben gedaan. Dan kijken we ook of ze nabestaanden hebben. Die vragen we of zij geen bezwaar hebben.”

De naam Nieuw Kortenoord is door de projectontwikkelaar bedacht. Het verwijst naar de Kortenoordallee en De Nieuwlanden. Kortenoord is het gebied aan de westkant van de wijk Noordwest.

Door: Pauline Schakenbos

 

Roode Dorp – Volkswoningbouw II

door

De wijk Volkswoningbouw was gelegen tussen de Lawickse Allee, Haagsteeg en de Dijkgraaf, in het (toenmalige) noordwesten van Wageningen. Tegenwoordig is deze voormalige wijk onderdeel van de wijk De Buurt.

De oprichting in Wageningen van de vereniging Volkswoningbouw (VWB) vond plaats op 17 april 1912. De statuten werden bij Koninklijk besluit van 12 september 1912 goedgekeurd.

De opdracht een stratenplan met 83 woningen te ontwerpen werd gegeven aan het Rotterdamse architectenbureau Roos en Overeijnder.
De aanbesteding van de bouw vond plaats op maandag 23 november 1914. Het werk werd gegund aan de aannemer Albert Haar uit Wageningen.
Zaterdag 8 januari 1916 werden de 83 woningen in de wijk van Volkswoningbouw in aanwezigheid van verschillende genodigden door mr. H.F. Hesselink- van Suchtelen, burgemeester van Wageningen, geopend.( Zie deel I Volkswoningbouw)

Het tweede gedeelte met 105 woningen werd gebouwd in 1919. Op 18 juli 1919 werd door de gemeenteraad van Wageningen de straatnamen vastgesteld. De straat in het eerste gedeelte kreeg de naam Julianastraat.

Het tweede gedeelte omvatte meer straten, van Eckstraat, genoemd naar de eerste voorzitter, Beekstraat, Matenstraat en Vanenburgstraat.

Tijdens de bominslag van 26 maart 1943 werd er grote schade aangericht aan woningen in het tweede gedeelte. Er vielen 27 dodelijke slachtoffers.

In een aangetekende brief van 30 maart 1943 van de Algemeen Gemachtigde voor de Wederopbouw en de Bouwnijverheid Dr. Ir. J.A. Ringers staat de volgende tekst: ‘zegt de burgemeester van de gemeente Wageningen aan, dat hij overgaat tot onteigening, ten name van de gemeente Wageningen van het puin en de verdere restanten van opstallen der percelen welke in den nacht van 26 op 27 maart geheel of nagenoeg geheel zijn verwoest.
Het is de bedoeling dat de afkomende materialen zoveel mogelijk worden gebruikt voor de wederopbouw van de vernielde gebouwen’.

Met algemene stemmen werd tijdens de ledenvergadering van 24 september 1943 besloten tot ontbinding van de vereniging Volkswoningbouw
Op 15 november 1943 ging de gemeente akkoord met de overname. Op 22 november 1943 werd de overname door de gemeente per brief aanvaard.
Op 1 juli 1944 vond de formele overdracht van de vereniging Volkswoningbouw naar de gemeente plaats.

Namens de vereniging Volkswoningbouw ondertekenden voorzitter Gerrit Sluis en secretaris Antonie te Wechel. Namens de gemeente tekende burgemeester Wouter Hendrik van den Brink, handelende ter uitvoering van het door den burgemeester van Wageningen ter waarneming van de taak van de raad der gemeente, uitvoering verordening 152/1941.

Vanaf begin 1942 was er schriftelijk overleg tussen de secretaris-generaal K.J. Frederiks van het departement van Binnenlandse Zaken en  burgemeester IJzerman van de gemeente Wageningen over het centraliseren van het onderhoudswerk van alle in de gemeente bestaande woningwetwoningen teneinde te komen tot een meer economisch onderhoudsbeheer dan bij de tot op heden gevolgde gesplitste wijze van werken mogelijk is.

De gewenste centralisatie van het onderhoud vormde de aanleiding om tot oprichting van een gemeentelijke woningstichting te komen.

De Stichting Centraal Woningbeheer werd opgericht bij besluit van het gemeentebestuur van Wageningen dd. 25 januari 1944. Goedgekeurd op 2 februari 1944 door het provinciaal bestuur van Gelderland.

Bronnen: Gemeentearchief Wageningen

door:  HMBitter